સ્ટારલિંક : ઇલોન મસ્કની નવી સેન્ચ્યુરી

              

 ઇલોન મસ્કની સ્પેસએક્સ કંપનીએ નવી સેન્ચ્યુરી ફટકારી છે. કંપનીએ તેના 100મા ઉડ્ડયન સમયે ફાલ્કન નાઈન રોકેટને અંતરિક્ષ સફર ઉપર મોકલીને નવો રેકોર્ડ સ્થાપ્યો છે. આ ઉપરાંત ગ્લોબલ ઇન્ટરનેટ સેવા પૂરી પાડવા માટે, કંપનીએ તેના 58 સ્ટારલિંક સેટેલાઈટને પૃથ્વીની નીચલી ભ્રમણકક્ષામાં ગોઠવ્યા છે. છેલ્લા કેટલાક સમયથી ઇલોન મસ્કની સ્પેસએક્સ સમાચારોમાં છવાયેલી રહી છે. તાજેતરમાં ઇલોન મસ્ક દ્વારા ટ્વીટ કરવામાં આવ્યું હતું કે “ઇજિપ્તના પિરામિડ પરગ્રહવાસી દ્વારા બનાવવામાં આવ્યા છે.” આ ટ્વીટના જવાબમાં ઇજિપ્ત સરકારે તેના પિરામિડ જોવા માટે, ઇલોન મસ્કને વ્યક્તિગત આમંત્રણ પણ આપ્યું છે. ઇલોન મસ્કની કંપની સ્પેસએક્સ ખાનગી ક્ષેત્ર દ્વારા અંતરીક્ષ કાર્યક્રમો માટે અગ્રેસર રહી છે. તેની સ્પર્ધા જેફ બેઝોસની બ્લુ ઓરિજિન કંપની સાથે ચાલી રહી છે. એમેઝોનના સીઈઓ જેફ બેઝોસની માલિકીની એરોસ્પેસ ફર્મ બ્લુ ઓરિજિન, એક મોકઅપ ક્રૂ લેન્ડર વાહન નાસાને પહોંચાડ્યું. મોકઅપ ક્રૂ લેન્ડર નુ અપડેટૅડ વર્ઝન, 2024માં અમેરિકાની પ્રથમ મહિલા અને આગામી પુરુષને ચંદ્ર પર લઈ જશે. બંને કંપનીઓ વચ્ચે ચાલતી તંદુરસ્ત હરીફાઇના કારણે અંતરિક્ષ વિજ્ઞાનને અનોખો ફાયદો થઇ રહ્યો છે. અમેરિકાની નાસાને સસ્તા દરે ઈન્ટરનેશનલ સ્પેસ સ્ટેશન ઉપર અંતરિક્ષ યાત્રી અને માલસામાન મોકલવા માટે, એક સ્પેસએક્સ જેવો નવો વિકલ્પ પણ મળી આવ્યો છે. બચપણથી જ ઇલોન મસ્ક અંતરીક્ષના વિવિધ સપના જોતા હતા. હવે સપનાં સાકાર થવા જઈ રહ્યા છે.

સ્પેસએક્સની રોકેટ લોન્ચિંગની સેન્ચ્યુરી

                

19 ઓગસ્ટના રોજ, ફ્લોરિડાના કેપ કેનાવરલ રોકેટ લોન્ચ પેડ ઉપરથી સ્પેસએક્સ કંપનીએ 100મા ઉડ્ડયન સમયે ‘ફાલ્કન નાઈન’ રોકેટને અંતરિક્ષ સફર ઉપર મોકલ્યું હતું. રોકેટના મથાળે ૫૮ જેટલા સ્ટાર લિંક સેટેલાઈટ ગોઠવેલા હતા. આ ઉપરાંત પ્લેનેટ લેબ નામની કંપનીના, સ્કાયસેટ નામના અન્ય ત્રણ ઉપગ્રહ પણ હતા. ફાલ્કન નાઈન કંપનીનું પ્રથમ, વારંવાર વાપરી શકાય તેવું રિ-યુઝેબલ રોકેટછે. જેનો ઉપયોગ અંતરિક્ષમાં માલસામાન અને પેસેન્જર મોકલવા માટે કરે છે. નાસાને ઈન્ટરનેશનલ સ્પેસ સ્ટેશન ઉપર સસ્તા દરે પેલોડ પહોંચાડી શકે તેઓ નવો વિકલ્પ મળી આવ્યો છે. અમેરિકાની નાસા એ ખાનગી રોકેટ ભાડે થી લઈને વાપરવાના શરૂ કર્યા છે. ચંદ્ર ઉપર 2024 માં ઉતરનાર અંતરિક્ષ યાન પણ ખાનગી કંપની ડિઝાઇન કરી રહી છે.

                સ્પેસ એકસ કંપનીએ સેંકડો સ્પૃટાર લિંકથ્વીની નીચલી ભ્રમણકક્ષામાં ગોઠવાશે છે. તેના કારણે સમસ્યાઓ પણ પેદા થઈ છે. થોડા સમય પહેલા પૃથ્વી પરની ખગોળ વેધશાળાઓએ ફરિયાદ કરી હતીકે, અંતરિક્ષમાં ગોઠવેલા ૬૦૦ જેટલા સેટેલાઈટ સૂર્યનાં કિરણોનું પરાવર્તન કરીને, વેધશાળાના અવલોકનો લેવામાં રૂકાવટ પેદા કરે છે. આ ફરિયાદના પગલે કંપનીએ સેટેલાઈટ ઉપર ખાસ પ્રકારનું લેયર ગોઠવ્યું છે, જેથી કરીને સેટેલાઈટ સૂર્યપ્રકાશનું પરાવર્તન કરે નહીં. સ્પેસસેક્સ કંપની થોડાજ દિવસોમાં આર્જેન્ટિનાના અંતરીક્ષ પ્રોગ્રામ માટે ખાસ પ્રકારનો સેટેલાઈટ અંતરિક્ષમાં ગોઠવી આપવાની છે. 1960 બાદ પોલાર લોન્ચ કોરિડોરનો ઉપયોગ કરનાર સ્પેસસેક્સનું પ્રથમ લોન્ચિંગ કરશે.

                આ ઉપરાંત કંપની ગ્લોબલ પોઝિશનિંગ સિસ્ટમ માટે પણ સેટેલાઈટ ગોઠવવાની તૈયારી કરી રહ્યુંછે. કંપનીના અંદાજ મુજબ, હાઈ-સ્પીડ ગ્લોબલ ઇન્ટરનેટ સેવા પૂરી પાડવા માટે કંપનીને ઓછામાં ઓછા ૮૦૦ જેટલા ઉપગ્રહ અંતરીક્ષમાં ગોઠવવા પડશે. હાલમાં કંપનીએ 655 ઉપગ્રહને અંતરીક્ષમાં ગોઠવેલા છે. પૃથ્વી પરના અતિશય દૂર આવેલા દુર્ગમ અને જટિલ સ્થાનો ઉપર ઇન્ટરનેટ સેવા પહોંચાડવા માટે આવનારા પાંચ વર્ષમાં 2200 જેટલા સેટેલાઈટ ગોઠવવાની છે. ટૂંકમાં કહીએ તો હવે પર્વતારોહકો, એવરેસ્ટ શિખરની ટોચ ઉપર પણ ઇન્ટરનેટ સેવાનો લહાવો માણી શકશે.

ઇલોન મસ્ક: એક સાથે અનેક ઘોડા ઉપર સવારી.

              

 ઇલોન મસ્કની ગણના ફોર્બ્સ મેગેઝિન, વિશ્વના ૨૫ ખૂબ જ પાવરફૂલ વ્યક્તિમાં કરે છે. ઇલોન મસ્ક બચપણથી જ સાહસિક સ્વભાવના રહ્યા છે. તેમણે એપ્લાઇડ ફિઝિક્સમાં મટીરીયલ સાયન્સની ડોક્ટરેટની ડિગ્રી મેળવી છે. યુવાન વયે તેમણે ઇન્ટરનેટના શરૂઆતના તબક્કામાં એક્સડોટકોમ ઓનલાઈન બેંકની સ્થાપના કરી હતી. છેવટે આ કંપની કોન્ફિનીટી સાથે મર્જર થઈ ગઈ હતી. જેણે ઈન્ટરનેટ ઉપર નાણાંની આપ-લે કરવા માટે “પેપાલ” નામની કંપની શરૂ કરી હતી. 2002ના મે મહિનામાં ઇલોન સ્પેસએક્સની સ્થાપના કરી હતી. જેથી કરીને તે પોતાના અંતરિક્ષ વિજ્ઞાનના સપનાઓને હકીકતમાં બદલી શકે.આવનારા દિવસોમાં ઈન્ટરનેટનો વ્યાપ વધવાનો છે. લોકોને સેટેલાઈટ ડિશવડે થતા ડાયરેક્ટુ હોમ ટી.વી ની માફક, અંતરિક્ષમાંથી પોતાના ઘરે સીધી જ ઈન્ટરનેટ સેવા મળી રહે તે માટે સ્ટારલિંક પ્રોજેક્ટ શરૂ કર્યો હતો. આ પ્રોજેક્ટના 58 ઉપગ્રહને એકસાથે અંતરિક્ષમાં ગોઠવી, ઇલોન મસ્કએ સ્પેસ એક્સ કંપનીને નવી ઊંચાઇ ઉપર લાવી દીધી છે. પોતાના પાવરફુલ ફાલ્કન નાઈન રોકેટ ને તેમણે 92મી અંતરીક્ષ ઉડાન ઉપર મોકલીને, કંપનીએ પોતાના રોકેટ ઉડ્યનની સેન્ચ્યુરી મારી છે. નાસાના ગુપ્ત સ્પાય સેટેલાઈટને અંતરિક્ષમાં ગોઠવવાનું કામ પણ સ્પેસએક્સ કંપની કરે છે.

             

   ઇલોન મસ્ક, એક સાથે અનેક પ્રોગ્રામ ઉપર કામ કરી રહ્યા છે. તેમણે 2016માં ન્યુરાલિંક નામની કંપનીની સ્થાપના કરીછે. જે મનુષ્યના મગજને કોમ્પ્યુટર સાથે જોડવા માટેના પ્રયોગો કરી રહી છે. સૌથી હાઇ સ્પીડ ટ્રાન્સપોર્ટેશન માટે તેમણે “હાઇપરલિંકલૂપ” નામની નવી ટ્રાન્સપોર્ટેશન સિસ્ટમને લગતા પ્રયોગો પણ શરૂ કરી દીધેલા છે. મંગળ ઉપર મનુષ્ય કોલોની સ્થાપવા માટે તેમણે પોતાના આગવા પ્લાન તૈયાર કર્યા છે. કોમ્પ્યુટર ટેકનોલોજીના નવા ખુલી રહેલા ક્ષેત્ર “આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ”ને સામાન્ય માનવી સુધી પહોંચાડવા માટે નોન-પ્રોફિટ ટેબલ ધોરણે તેમણે ઓપન ઍ.આઈ.(આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ) નામની સંસ્થાની સ્થાપના કરી છે. તેના આ બધા પ્રોજેક્ટમાં, સ્ટારલિંક પ્રોજેક્ટ થોડો અલગ છે. સામાન્ય માનવી સુધી સેટેલાઇટ દ્વારા હાઈ સ્પીડ ઇન્ટરનેટ પહોંચે તે માટે તેણે 655 જેટલા સ્ટારલિંક સેટેલાઈટને અત્યાર સુધી અંતરિક્ષમાં ગોઠવાયા છે.

સ્ટારલિંક : ગ્લોબલ હાઈ સ્પીડ ડેટા નેટવર્ક              

 સ્ટારલિંક સ્પેસએક્સના ઇલોન મસ્કનું એક અતિ મહત્વાકાંક્ષી સર્જનછે. સેંકડો ઉપગ્રહ દ્વારા પૃથ્વીના દુર્ગમ અને અતિ દૂર આવેલા સ્થાન ઉપર ઇન્ટરનેટ સેવા પહોંચાડવા માટે સ્ટારલિંક કંપનીની સ્થાપના કરવામાં આવીછે. કંપનીનું વડુમથક વોશિંગ્ટનમાં આવેલું છે. આ પ્રકારની કંપની શરૂ કરવાનો વિચાર ઇલોન મસ્કને 2015માં આવ્યો હતો. ફેબ્રુઆરી 2018માં એક ટેસ્ટ ફ્લાઇટ દરમિયાન બે ઉપગ્રહને અંતરીક્ષમાં ગોઠવવામાં આવ્યા હતા. સેટેલાઇટના અંતરિક્ષમાં ગોઠવવાની ખરી અને સાચી કવાયત કંપની દ્વારા મે 2019માં કરવામાં આવી હતી. જ્યારે તેણે એક સાથે 60 ઉપગ્રહને અંતરિક્ષમાં ગોઠવ્યા હતા. તાજેતરમાં તેણે ૫૮ ઉપગ્રહને અંતરિક્ષમાં ગોઠવ્યા છે. કંપની 2022માં વ્યાપારી ધોરણે ટચુકડી સેટેલાઈટ ડીશ, હાઈ સ્પીડ ઇન્ટરનેટ સેવા લોકોના ઘર સુધી પહોંચાડવાની શરૂઆત કરશે.

          

     અમેરિકાની ફેડરલ કોમ્યુનિકેશન કમીશન, ઇલોન મસ્કને અંતરિક્ષમાં 12000 સેટેલાઈટ ગોઠવવાની પરવાનગી આ અગાઉ આપી ચૂક્યું છે. હવે ઇલોન મસ્ક, અંતરિક્ષમાં 30000 સેટેલાઈટ ગોઠવવા માટે પરવાનગી માગી રહ્યા છે. પૃથ્વીની સપાટીથી ૬૦૦ કિલોમીટરની ઊંચાઈએ ઉપગ્રહને ભ્રમણકક્ષામાં ગોઠવવામાં આવશે. ઇન્ટરનેટ સેવા સાથે જોડાયેલા આ ઉપગ્રહને અંતરિક્ષમાં ફરી રહેલ કચરાનુ જોખમ રહેલું છે. 18 ઓગસ્ટ 2020 સુધીમાં કુલ ૬૫૫ સ્ટારલિંક ઉપગ્રહ પૃથ્વીની ભ્રમણકક્ષામાં ફરી રહ્યા છે.   

     કંપની ત્રણ અલગ-અલગ ભ્રમણકક્ષામાં શરૂઆતના તબક્કે 12000 ઉપગ્રહ ગોઠવવામાં આવ્યા છે. 550 કિલોમીટરની પ્રથમ પ્રદક્ષિણા માર્ગમાં 1584, 1110 કિલોમીટરની ઊંચાઇ ઉપર બીજી ભ્રમણકક્ષામાં 2825 અને 340 કિલો મીટર ઊંચાઈની ત્રીજી ભ્રમણકક્ષામાં 7500 ઉપગ્રહ ગોઠવવામાં આવશે. પૃથ્વીને ફરતી ૭૨ જેટલી અલગ-અલગ ભ્રમણકક્ષામાં ઉપગ્રહ ગોઠવવામાં આવશે. દરેક ભ્રમણકક્ષામાં લગભગ 22 ઉપગ્રહ કરતા હશે. માર્ચ 2020માં કંપની જાહેર કર્યું હતું કે, સ્ટારલિંક પ્રોજેક્ટ માટે કંપની દરરોજના છ સેટેલાઈટ તૈયાર કરશે. કંપની તેના મહત્વાકાંક્ષી રોકેટ સ્ટારશીપ વડે ભવિષ્યમાં એક સાથે 400 ઉપગ્રહને અંતરીક્ષમાં ગોઠવવાની યોજના ધરાવે છે.

ટેકનોલોજી ક્ષેત્રમાં આગવી આગેકૂચ             

   ઇલોન મસ્કની સ્પેસએક્સ કંપનીએ, તેના પાંચમાં સામૂહિક ઉડ્ડયન પ્રોગ્રામમાં, ઇન્ટરનેટ સેવા માટેના 300 સેટેલાઈટ લોન્ચ કરી ચૂકી છે. અસંખ્ય સેટેલાઈટનું અંતરિક્ષમાં એક આખું નેટવર્ક ઊભું થશે. જે 24 કલાક કાર્યરત રહીને પૃથ્વીના એક છેડાથી માંડીને બીજા છેડા ઉપર હાઈ સ્પીડ ઇન્ટરનેટ સેવા પુરી પાડશે. અંતરિક્ષમાં ગોઠવાયેલું આ ગ્રહ નેટવર્ક સ્ટારલિંક તરીકે ઓળખાઇ રહ્યું છે. હાલમાં સેટેલાઈટ દ્વારા ઇન્ટરનેટ સેવા પૂરી પાડવામાં આવે છે. તેમાં અનેક રૂકાવટ અને ડેટાને હાઈ સ્પીડમાં પહોંચાડવાની ક્ષમતામાં નબળાઈઓ જોવા મળી છે. આ બધી સમસ્યાઓનો ઉકેલ લાવવા માટે સ્ટારલિંક નેટવર્ક દ્વારા નવતર પ્રયોગ 2022ની આસપાસ શરૂ થશે. કંપનીમાં એ છે કે પૃથ્વીની સૌથી નીચે પ્રમાણે કક્ષામાં અસંખ્ય ઉપગ્રહ ગોઠવવાથી ગ્રાહકને ઝડપી અને હાઈ સ્પીડ ઇન્ટરનેટ સેવા મળશે. સામા પક્ષે, હાઈ સ્પીડ ઇન્ટરનેટ સેવા માટે ગ્રાહકોએ કંપનીએ નક્કી કરેલ રકમ ચૂકવવી પડશે. જ્યારે એક કંપની બાર હજાર જેટલા ઉપગ્રહને અંતરીક્ષમાં ગોઠવવાની તૈયારી કરી રહ્યું છે, ત્યારે તેનું આયોજન ખુબ જ મોટા પાયે હશે ઍ વાત ખૂબ જ સહેલાઈથી સમજી શકાય તેમ છે. આવનારા દાયકામાં કોમ્પ્યુટર ટેકનોલોજી, આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ, મોબાઈલ ટેલિફોન સેવા વગેરેમાં ધરખમ ક્રાંતિ આવી શકે તેમ છે. લોકોના ઘરમાં રહેલ ડિજિટલ ઉપકરણો પણ હવે સીધા ઇન્ટરનેટ સાથે જોડાઈ શકે તેવી ટેકનોલોજી ધરાવતા થઈ જશે. જેનું નિયંત્રણ ઘર માલિક, પૃથ્વીના કોઈ પણ છેડેથી કરી શકશે. આવા સંજોગોમાં હાઈ સ્પીડ ઇન્ટરનેટ સેવા ખૂબ જ મહત્વની સાબિત થાય તેમછે.

              

 એક મુલાકાતમાં ઇલોન મસ્કે જણાવ્યું હતુંકે “હાલમાં પૃથ્વી પર વસનારા ૩ અબજ લોકોને ઇન્ટરનેટ સેવાનો લાભ મળતો નથી.” તેની કંપની ગ્લોબલ ઇન્ટરનેટ સેવા પુરી પાડશે ત્યારે પૃથ્વી પર વસનાર દરેક વ્યક્તિ તેની સેવાનો લાભ લઈ શકશે. હાલમાં જે રીતે સેટેલાઇટ દ્વારાડાયરેક્ટુ હોમ, ટીવી કાર્યક્રમો પહોંચાડવામાં આવે છે તેવી જ રીતે ગ્લોબલ ઇન્ટરનેટ સેવા પણ પૂરી પાડવામાં આવશે. કંપનીએ તાજેતરમાં 4425 ઉપગ્રહને અંતરીક્ષમાં ગોઠવવા માટે, સ્થાનિક સરકાર પાસે મંજૂરી માગી છે. હાલમાં પૃથ્વીની ફરતે ફરી રહેલા કાર્યરત ઉપગ્રહ કરતા આ સંખ્યા ત્રણ ગણી વધારે છે.